Wist u dat de eerste vooroorlogse Gondelvaart in Bredevoort in 1928 van start ging?

Gondelvaart Bredevoort. De eerste gondelvaart in 1968 Dit jaar is het 40 jaar geleden dat een stel enthousiastelingen de Bredevoortse bevolking meekreeg om de gondelvaart te doen herleven. Het Comité Volksfeest onder leiding van Jan Elferink was de initiatiefnemer. Het volksfeest werd toen in augustus gehouden en afgesloten met een vuurwerk of Bengaals vuur. Dat wekte bij de ouderen herinneringen op aan vroegere gondelvaarten in de jaren 1928 - 1935. Hun enthousiaste verhalen wekte de jongere generatie op. In 1967 bezocht het volksfeestcomité de gondelvaart van Giessendam in Zuid Holland. Toen men zag hoeveel publiek dit festijn trok, was men gelijk over de streep. De nieuwe gondelvaart kon alleen slagen als de hele bevolking mee zou werken. Daarom werd er op 21 maart 1968 een grote vergadering gehouden in Zaal Goldewijk. Die avond wonnen de optimisten het van de pessimisten, mede dankzij de inspirerende woorden van pastoor Metternich. Op zijn aansporing stelde een aantal kapitaalkrachtige Bredevoorters zich garant voor een eventueel tekort. Want er moest immers flink geïnvesteerd worden! Veel enthousiaste groepen gingen aan de slag en op 12, 13 en 14 september 1968 was voor het eerst weer gondelvaart in Bredevoort. Het publiek stroomde toe, maar ook de regen viel met bakken uit de lucht. Toch was de eerste gondelvaart een daverend succes. De basis voor 40 succesvolle jaren was gelegd. De garantie hoefde niet aangesproken te worden… Gondelvaart van 1928 tot 1935 In de jaren na 1900 werden op vele plaatsen in Nederland gondelvaarten gehouden. Het paste in de belangstelling van die tijd voor tableaus vivants, illuminaties en massale evenementen. In 1928 besluit de Vereeniging Volksfeest een gondelvaart te houden op de avond voor het volksfeest op woensdag 15 augustus. Deze eerste gondelvaart werd geopend door het schot van een kanon, een zogenaamde kattenkop. Er deden in 1928 negen gondels mee, deze waren verlicht met vetpotjes en lampions. Eén ding is al die jaren gebleven: toen en nu werkte de hele Bredevoortse bevolking enthousiast mee. In 1935 was het laatste gondelvaartjaar. Deze viel totaal in het water. Zware regenbuiten en gierende wind houden op 6 en 7 september het publiek thuis. Ook de vetpotjes waaiden uit. Financieel zijn de resultaten desastreus. Naast het weer wordt ook de economische crisis genoemd als oorzaak. Pas in het jaar 1968 zou dit festijn herleven! De eerste jaren De eerste jaren na 1968 werden de gondelvaarten gehouden op drie achtereenvolgende dagen: op een donderdag, vrijdag en zaterdag begin september. Men was en is gebonden aan deze tijd van het jaar vanwege het donker worden: zo tussen half 9 en 9 uur. De waxinelichtjes bleken erg onbetrouwbaar: één windvlaag en de halve gondel was in het donker gehuld. Men ging over op fietsachterlichtjes die massaal werden ingekocht door fietsenmaker Wim Migchelbrink. De Bredevoortse gondelvaart werd de grootste afnemer van fietslampjes in Nederland. Vanaf 1969 wordt er elk jaar een tribune geplaatst zodat het publiek ook kan zitten. Ook wordt er sindsdien een drijvend podium geplaatst waarop een muzikaal voorprogramma wordt gepresenteerd. Muziekvereniging Excelsior uit Bredevoort is sindsdien elk jaar van de partij, vaak vergezeld van de vendeliers van schutterij Wilhelmina. In 1971 en 1976 ging de gondelvaart niet door, het eerste jaar niet omdat het waterschap de gracht en de waterlopen onderhanden nam, het laatste jaar niet vanwege de uitzonderlijk droge zomer. Sinds 1977 zijn er elk jaar gondelvaarten geweest. Vanaf de eerste jaren ging de bevolking de tuinen verlichten en voegde zo een extra dimensie aan de gondelvaart toe. Maar de PGEM –voorloper van de NUON- had problemen met de veiligheid. In 1973 was er helemaal geen tuinverlichting vanwege de Energiecrisis. Dat vond men in Bredevoort zo’n gemis dat men vanaf 1974 massaal veilige tuinsets ging inkopen. Deze lampen worden nog steeds gebruikt. Het water vormt vanaf het begin een probleem. Soms was er te weinig water en moest er water naar de gracht gepompt worden. Andere jaren had men veel te veel en liep de gracht bijna over. Om maar niet te spreken over het water dat tijdens de gondelvaart naar beneden viel….. Souvenirs De gondelvaart kent geen prijzen voor de beste deelnemer. Elke gondelgroep heeft zijn specialiteit en elke inbreng is waardevol. Alle bouwers doen pro deo mee: de gezelligheid en de onderlinge kameraadschap vormen de beloning. Toch was er al in het eerste jaar de wens om de deelnemers een tastbare herinnering te geven. In 1968 was er voor iedere gondelbouwer een oorkonde met een foto van de eigen gondel: een sympathiek cadeau maar een geweldig karwei om die allemaal te maken. In 1969 bedacht men dat een gondel bouwen menig zweetdruppeltje had gekost en dat daarom een handdoek wel een heel nuttig cadeau was. Vanaf 1970 kregen alle medewerkers een geglazuurd wandbord met een Bredevoortse voorstelling. In 1971 was er geen gondelvaart maar de borden waren al klaar: geen nood, het jaartal kon worden aangepast. Na zes jaren met borden, stapte het bestuur in 1978 over op een tinnen lepel. Toen daar ook zes van waren verstrekt, volgde in 1984 een kaasplankje. In 1985 wist men geen origineel souvenir meer te bedenken. Toen kwam de suggestie van een geschenk in de vorm van een jaarlijkse feestavond voor alle medewerkers. Die avond wordt sindsdien elk jaar gehouden, traditiegetrouw op de tweede vrijdag van november. Alleen in 1997 heeft het bestuur nog eens aan alle medewerkers een geschenk gegeven. Ter gelegenheid van de 100ste gondelvaart sinds de oprichting ontvingen alle helpers een bierglas. Want bier is mede de brandstof waar de gondelvaart op loopt! Jubileumjaar 2008 In 2008 vierde men het 40-jarig bestaan van Gondelvaart Bredevoort op 29 en 30 augustus en 5 en 6 september. De bevolking sloeg massaal de handen inéén om het jubileum groots te vieren. In 1968 werden vetpotjes gebruikt om de gondels te verlichten. Duizenden vetpotjes werden er in 2008 gebruikt om de historische straten van Bredevoort te verlichten, dit alles in het kader van: “Bredevoort Schittert”. Er deden in het jubileumjaar 2008 veertien gondels mee aan de Gondelvaart. Vanaf 2010 spreekt men niet meer van de Gondelvaart maar van 'Bredevoort Schittert'.

Foto: -De allereerste vooroorlogse gondelvaart in Bredevoort werd gehouden in 1928 Het weekblad: Gelderland in Woord en Beeld besteedde er toen al aandacht aan.

Bron: -Bedrijvig Bredevoort door Dinie Lammers & Leo van der Linde (2008). Een boekuitgave van uitgeverij Fagus uit IJzerlo (gemeente Aalten).

Dit boek is nog beperkt voorradig verkrijgbaar voor € 19,95 bij drogisterij/postagentschap Theo Taken, Markt te Bredevoort en bij Uitgeverij Fagus, Kruisdijk 14B, IJzerlo (Aalten).